De twee minuten stilte op de Dodenherdenking begin mei zijn 'heilig' voor de Nederlanders. Maar actievoerders dreigden met veel lawaai, om aandacht te vragen voor de slachtoffers van de Nederlandse kolonisatie.

Ma cure de silence van de Franse Kankyo Tannier is net vertaald in het Nederlands met als titel De kracht van de stilte. – Kristien Bonneure had een gesprek met haar.

‘Mijn leven? Ik loop, ik eet, ik slaap, ik kijk naar de lucht, ik adem, ik aai mijn katten, ik mediteer, ik zing…’ Het antwoord typeert Kankyo Tannier, een zonnige verschijning met heldere blik, een klaterende lach, kaalgeschoren hoofd en lange pij. Ze is zenboeddhistische non, zangtherapeute, paardenverzorgster. Ze studeerde af in de rechten, werkte als journaliste en na enkele bezoeken aan zenkloosters streek ze uiteindelijk neer in de Elzas, in het klooster Ryumonji bij meester Olivier Reigen Wang-Genh, waar ze 16 jaar verbleef. Nu woont ze in een ‘cabane’ in het bos, vlakbij het klooster. Daar heeft ze tijd om zich aan het schrijven te wijden.

Tannier noemt zichzelf een ‘non 2.0’ want ze deelt haar ideeën via sociale media. www.dailyzen.fr vat goed samen waar ze mee bezig is: een dagelijkse ervaring delen, geworteld in huiselijkheid, maar met de blik op verte. Haar eerste boek De kracht van de stilte is een diepzinnig maar tegelijk lichtvoetig boek, met Franse schwung, humor en zelfrelativering geschreven. Veel inzichten en suggesties zijn ook al elders geopperd, maar Kankyo Tannier pakt het verfrissend aan.

Wat is een ziekenhuis toch een nerveus zoemende bijenkorf. Ik heb er helaas wel wat ervaring mee, en het valt me telkens op hoe schaars de rust er is, terwijl een mens toch net beter wordt van peis en vree en niet van een bad van lawaai en drukte?

Lente in Brussel. De afgesneden adem van de stilgevallen stad, de tot staan gebrachte metro, de gebroken levens, de zwijgende militairen, de lockdown. Bijna twee weken geen vliegtuigen in mijn stukje zwerk. Ik wil niet oneerbiedig zijn, maar dat laatste gaf veel rust…

Tegelijk: de minuten stilte op pleinen, in parlementen, bedrijven en stadions. Gedeelde tijd en ruimte voor bezinning. De Schweigeminute als een seculier gebed. Stil hoeft het daarvoor niet te zijn. Hetzelfde effect hadden die hoopgevende Ode an die Freude op het Beursplein en het indroevige Adagio for Strings van Samuel Barber. En toch had ik bij al die bloemen en lichtjes de gedachte: hoeveel keer is dit nog nodig? Of is het altijd nodig?

“Een vrij mens is baas over de tijd. Wie de ruimte beheerst is machtig, meer niet”, schreef Sylvain Tesson – over zichzelf – tijdens zijn zes maanden durende hermitage aan het Baikalmeer. De meesten van ons zijn al blij met af en toe een weekend weg uit de gouden kooi. In een vorige column op deze website van Matthijs Schouten lees ik: “Ons tempo van leven en de werkdruk zijn zo hoog geworden dat er in het geheel geen ruimte meer is voor stille aandacht.” Niet alleen de werkdruk brengt het water tot aan de lippen, maar ook het tempo van leven. Die twee hangen samen.

Het Kunstenfestival Watou brengt deze zomer kunst en poëzie ‘In de luwte van de tussentijd’. Het Fotofestival ‘80 days of summer’ in Gent stelt werk voor van de Deense fotograaf Niclas Jessen, met als titel ‘Pause’. Op zijn website zie ik mensen die even niets doen, enkel zijn. Gevat in een moment dat geen duur kent; het kan lang of kort zijn. Ogen op oneindig, handen werkloos. Ik hou van handen die stil liggen of hangen. Ze vertellen wat ze daarvoor hebben gedaan. Die frêle vingers of gelooide palmen waren misschien peultjes aan het plukken, een aanrecht aan het schuren, of een kattenrug aan het strelen.

In april elke dag vijf minuten stil zitten, staan of liggen is een goed idee. Nog beter is om er over te zwijgen.

Na de 40 dagen zonder vlees kun je het nu 30 dagen zonder auto proberen, of 30 dagen de stilte opzoeken, of 30 dagen het groen intrekken. Het is een driedubbele campagne van de Vlaamse overheid. Die de zondervlees-vasten overlapt. Vijf dagen lang, tot Pasen, kan het dus gebeuren dat je na een slingerende busrit ergens in het groen in stilte over een bordje tofoe gebogen zit. Innige deelneming.